Kim była święta Łucja?
Święta Łucja urodziła się około 281 roku w Syrakuzach. Pochodziła z zamożnej rodziny. Gdy była dzieckiem umarł jej ojciec, a dziewczynkę wychowywała jedynie matka, która w późniejszym czasie ciężko zachorowała. Łucja podczas pielgrzymki do grobu św. Agaty doznała widzenia, w trakcie którego święta powiedziała dziewczynce, że ona także zostanie świętą, ale czeka ją wiele cierpień i w imię wiary złoży ofiarę z samej siebie.
Łucja wcześnie złożyła śluby czystości, mimo że jej rodzina wybrała jej narzeczonego i planowała zamążpójście dziewczyny. Młodzieniec, który miał zostać jej mężem, w zemście zdradził, że jest ona chrześcijanką, przez co Łucja została aresztowana, a następnie torturowana. Nałożono na nią wyrok, według którego miała zostać prostytutką w domu publicznym, jednak Łucja wydłubała sobie oczy, aby się oszpecić. W 304 roku podczas prześladowań chrześcijan została ścięta. Miała wtedy 23 lata.
Najstarsze źródło, w którym występują wzmianki o Łucji, datowane jest na V wiek. Według różnych źródeł Łucja była prześladowana, próbowano zmusić ją do nierządu, a nawet podpalić na stosie, jednak ogień nie chciał jej spalić. Wtedy to miano postawić ją przed sądem i zarządzić ścięcie. Można znaleźć informacje, iż Łucja przeżyła nawet tę karę. Jako niezwykle istotny przedstawiany jest dialog Łucji z sędzią, który ją skazywał. Podobno podjęła z sędzią dyskusję, podczas której wyraziła swoje intencje i opowiedziała o tym, co kieruje jej postępowaniem.
Ostatecznie Łucja zmarła na skutek tortur i egzekucji. Miejsce, w którym święta została pochowana odnaleziono dopiero w 1894 roku w Syrakuzach. Jej relikwie przeniesiono do Wenecji, gdzie były przechowywane do 2000 roku.
Święta Łucja w ikonografii jest przedstawiana jako niewiasta w stroju rzymskim. W rękach trzyma palmę męczeństwa oraz tacę, na której znajduje się dwoje oczu. Święta Łucja jest patronką Szwecji oraz hiszpańskiego Toledo. Jest otaczana szczególnym kultem w Skandynawii. Oprócz tego patronuje szwaczkom, rolnikom, tkaczom, osobom ociemniałym oraz krawcom. Swoją opieką Łucja otacza osoby chorujące na schorzenia oczu. Wiele osób uważa, że modlitwy skierowane do świętej Łucji w intencji uleczenia chorób oczu są bardzo skuteczne.
Obrządki związane z dniem świętej Łucji
W tradycji ludowej dzień świętej Łucji (13 grudnia) uważa się za dzień wzmożonej aktywności czarownic, w związku z czym jest to czas, w którym prosi się świętą o pomoc.Tego dnia, po zmroku, unikano już wychodzenia z domu, a na progach domów i zabudowań gospodarczych rozkładano ciernie i zioła, które miały chronić przed złymi urokami.
Dzień świętej Łucji to też dzień, w którym od kilku wieków wróży się przyszłość. W tym dniu dziewczęta nacinają korę na wierzbowej gałązce, a następnie wracają w to same miejsce w Nowy Rok. Wówczas szukając różnych znaków przepowiadają swoją przyszłość.
Oprócz tego, w noc świętej Łucji dziewczęta wychodzą na dwór i wróżą przyszłość z cienia świętej męczenniczki. W Austrii znany jest zwyczaj sadzenia pszenicy w doniczkach. Jeśli zasadzone w dzień świętej Łucji nasiona wykiełkują do Bożego Narodzenia, w przyszłym roku gospodarstwo czeka urodzaj i dobre żniwa. Gdzieniegdzie ścina się gałązki wiśni, które mają zakwitnąć na Święta Bożego Narodzenia - jeśli tak się stało, świadczyło to o szybkim wydaniu za mąż panny, która mieszkała w tym domu.
Do dziś w Skandynawii utrzymuje się zwyczaj "powitania światła", czyli pochody ze światłami, pochodniami.
Z dniem świętej Łucji związanych jest również wiele przysłów, takich jak na przykład:
- Kiedy na świętą Łucję mróz, to smaruj wóz
- Po świętej Łucji pogoda, na koniec grudnia śnieg poda
- Święta Łucja głosi, jaką pogodę styczeń przynosi
- Po świętej Łucji dzień trwa najkrócej
- Od Łucyi dni dwanaście policz sobie do Wilii, patrz na słonko i na gwiazdy, a przepowiesz miesiąc każdy.
Dni wróżebne odliczane od św. Łucji do Bożego Narodzenia
Z dniem świętej Łucji wiąże się jeszcze jedno przysłowie, a mianowicie "Święta Łucja dnia przyrzuca". Przysłowie to wynika z faktu, że 13 grudnia jest tak zwanym dniem astronomicznego zatrzymania się Słońca. Oznacza to, że kilka dni po dniu świętej Łucji dni stają się coraz dłuższe. Dawniej wierzono, że okres przesilenia jest okresem, który daje informacje na temat przyszłej pogody i plonów. Z tego względu obserwując pogodę w końcowych dniach roku próbowano przewidzieć pogodę na cały kolejny rok. Dzień świętej Łucji miał oznaczać jaki będzie styczeń przyszłego roku, 14 grudnia mówił o lutym przyszłego roku, 15 grudnia o marcu, i tak dalej.
Inna wróżba pozwalała przewidzieć, które z nadchodzących miesięcy miały być deszczowe. W tym celu do 12 miseczek (każda dla jednego miesiąca w roku) wsypywało się sól i w Boże Narodzenie sprawdzało zmiany - miseczka, w której sól była wilgotna, wskazywała na deszczowy miesiąc.
