Czym jest równonoc?
Równonoc, zwana również ekwinokcjum, to moment, w którym Słońce przechodzi przez jeden z dwóch punktów równonocy, czyli punktów zrównania się dnia z nocą. Mówi się również, że w momencie równonocy ekliptyka, czyli okrąg na sferze niebieskiej, po którym pozornie porusza się w ciągu całego roku Słońce w przypadku obserwacji z Ziemi, przecina równik niebieski, czyli okrąg leżący w płaszczyźnie, która jest prostopadła do osi obrotu sfery niebieskiej.
Równonoc występuje dwa razy w roku - w nocy z 20 na 21 marca (równonoc wiosenna na półkuli północnej) oraz z 22 na 23 września (równonoc jesienna na półkuli północnej). W przypadku równonocy wiosennej Słońce przechodzi przez punkt Barana, natomiast w przypadku równonocy jesiennej przez punkt Wagi. W południe w dniu równonocy Słońce w miejscach położonych na równiku świeci prostopadle do powierzchni Ziemi.
Zazwyczaj o równonocy mówi się w szerszym znaczeniu i mianem tym określa się całą dobę, w której występuje zjawisko równonocy. W dzień równonocy, ale również na kilka dni przed i kilka dni po równonocy, długość dnia oraz nocy jest zbliżona i wynosi około 12 godzin. Dzień równonocy przypada pomiędzy dniami zimowego, a letniego przesilenia, czyli dni, w których Słońce znajduje się w zenicie dla poszczególnych półkul.
Jakie magiczne znaczenie nadaje się równonocy?
Równonoc to moment, w którym na półkuli północnej rozpoczyna się wiosna, a więc natura zaczyna budzić się do życia i rozkwitać. Z kolei na półkuli południowej nadchodzi jesień, a później zima, co oznacza ochłodzenie, uśpienie przyrody.
Dzień zrównania długości nocy i dnia był dla ludzkości ważny już od starożytności. Ten specjalny dzień był celebrowany przez wiele cywilizacji i narodów na całym świecie. W starożytności równonoc wiosenna oznaczała, że w niedługim czasie rośliny zaczną dawać plony, zapanuje dostatek i będzie można ponownie zacząć gromadzić zapasy jedzenia na zimne miesiące. Równonoc jesienna oznaczała z kolei, że należy oczekiwać ochłodzenia, a natura wkrótce zapadnie w zimowy sen.
\W Egipcie w dniu równonocy obchodzono święto Izydy odprawiane z okazji odrodzenia. Cywilizacja ta zwracała uwagę na cykle astronomiczne nawet w aspekcie budownictwa. Przykładowo, figurę Sfinksa ustawiono w taki sposób, aby w dniu przesilenia Słońca spoglądał on wprost na wschodzące Słońce. Obchody podobne jak w Egipcie organizowano w Rzymie, było to tak zwane święto Kybele. W dzień równonocy Żydzi obchodzą święto paschy, a w Iranie stanowi on datę rozpoczęcia nowego roku.
Obrzędy równonocy wiosennej
Równonoc wiosenna zaznaczyła się również w tradycji chrześcijańskiej - w pierwszą niedzielę następującą po równonocy obchodzona jest Wielkanoc. W krajach arabskich tego dnia jest obchodzony Dzień Matki. Zrównanie długości dnia i nocy jest świętowane także przez buddystów w formie trwającego przez tydzień święta Higan.
Z równonocą związanych jest również wiele legend. Jedna z nich prawdopodobnie ma chińskie pochodzenie i mówi, że w dniu równonocy możliwe jest postawienie jajka, czyli chińskiego symbolu równowagi, w pozycji pionowej.
Jedną z tradycji związanych z równonocą wiosenną jest topienie Marzanny, czyli słowiańskiej bogini, która jest symbolem śmierci oraz zimy. W ten dzień ze słomy, tkanin oraz różnorodnych wstążek i korali przygotowuje się kukłę symbolizującą Marzannę. Na wsiach Marzannę prowadzi się po całej wsi i podtapia w każdej mijanej wodzie. Według tradycji wieczorem kukłę zabiera młodzież, która wrzuca ją do wody. Topienie Marzanny ma na celu odegnanie zimy i przywołanie wiosny.
Również tradycja malowania jajek na Wielkanoc swój początek bierze w obrzędach związanych z obchodzeniem równonocy wiosennej. Jajko - symbol płodności i nowego życia - miało być kolorowe i radosne, miało to zapewnić powodzenie w odradzającym się cyklu życia.
Obrzędy równonocy jesiennej
Według niektórych równonoc jesienna to doskonała okazja na przywitanie jesieni. Święto równonocy jesiennej jest nazywane sabatem Mabon, a dawniej było druidzkim świętem Alban Elfed. Ze względu na zrównanie długości dnia i nocy, Mabon jest traktowany jako dzień idealny i piękny. Jest to czas dziękczynienia za zbiory i dobrobyt. W tym dniu ludzie ozdabiają swoje domy jesiennymi liśćmi, jarzębiną, sezonowymi warzywami, orzechami i innymi symbolami jesieni.
Do dziś przetrwało słowiańskie święto plonów, czyli dożynki. Tego dnia świętuje się udane zbiory, dziękując za zakończenie żniw i prac w polu oraz prosi o urodzaj w następnym roku. To święto rozpoczyna się uwiciem wieńca dożynkowego, który następnie, w asyście odświętnie ubranych żniwiarzy, zanoszony jest do kościoła, aby tam poświęcony zapewnił dobre zbiory w kolejnym roku.
Niektórzy tworzą również ołtarze, na których umieszczają jesienne atrybuty oraz świeczki w odpowiednich kolorach, na przykład fioletowe oraz w odcieniu butelkowej zieleni. Z pomocą świeczek przeprowadzane są rytuały, które mają rzekomo stanowić dziękczynienie i przyciągać wszelkie szczęście i powodzenie. W tym dniu przeprowadza się również rytuały uwolnienia, które mają na celu oswobodzenie się od czegoś, co jest w życiu niepotrzebne i męczące.
